Langjarige samenwerking stimuleert innovatie

In opdracht van Provincie Noord-Holland werken aannemers Beens Groep en Hakkers sinds 2020 aan een omvangrijk oeverversterkings- en vervangingsprogramma. Met het project vergroten ze de veiligheid van vaarwegen, verbeteren ze de biodiversiteit en minimaliseren ze de milieu-impact. Het zesjarige contract stelt ze in staat om kosteneffectief te werken, innovaties te implementeren en duurzame doelen te realiseren.

Met maar liefst 250 kilometer aan vaarwegen is Noord-Holland een belangrijke provincie voor zowel beroepsvaart als recreatievaart. Wanneer oevers het einde van hun levensduur naderen en aan vervanging toe zijn, komen ze op het Integraal Meerjarenprogramma Infrastructuur van Provincie Noord-Holland te staan. Dit programma vormt de (financiële) basis voor de projecten waarmee oevers worden versterkt en vervangen.

Eugenie ten Hag, senior project- en programmamanager bij Provincie Noord-Holland, benadrukt het belang van deze aanpak: “Als oevers verzwakken, nemen de risico’s op instabiliteit toe. En dat kunnen we niet laten gebeuren. Wanneer de oevers binnen tien jaar aan vervanging toe zijn, kijken we direct naar de mogelijkheden om ze te versterken of te vervangen. Bij de uitvoering van projecten werken we binnen het kader van de Green Deal GWW, waarbij duurzaamheid, CO2-reductie en biodiversiteit centraal staan.”

Langere samenwerking versnelt innovatie

Eén van de meest opvallende aspecten van het programma is de langlopende samenwerking tussen Provincie Noord-Holland en aannemers Beens Groep en Hakkers. In september 2020 tekenden ze een samenwerkingsovereenkomst voor een periode van zes jaar. Volgens Ten Hag biedt dit contract tal van voordelen: “In het verleden gunden we elk project afzonderlijk op basis van EMVI-criteria, met de focus op CO2-reductie. Maar zodra een project was afgerond, verdween opgedane kennis vaak meteen. We zagen dat dit niet de meest effectieve manier was om op de lange termijn duurzame resultaten te boeken. Daarom kozen we voor een langjarig contract, zodat we kennis vasthouden en blijven innoveren en verbeteren. We hebben concrete doelen gesteld, zoals 80% reductie van de milieukosten, verbetering van de biodiversiteit en betere risicobeheersing rondom kabels, leidingen en andere condities.”

De langjarige samenwerking met de aannemerscombinatie stelt de provincie in staat om niet alleen individuele projecten duurzamer te maken, maar ook om structurele veranderingen door te voeren. Ten Hag: “De investeringen die nodig zijn om een serieuze stap te zetten op het gebied van duurzaamheid en innovaties (bijvoorbeeld elektrisch materieel) zijn meestal niet in één project af te schrijven maar zijn eerder haalbaar door een meerjarige samenwerking. En het biedt ook de mogelijkheid om kennis van de markt in een vroegtijdig stadium te betrekken in de projecten. Dit vormde de aanleiding voor een programmatische aanpak en om een langjarige samenwerking aan te gaan.

Hergebruik stalen damwanden

Eén van de innovatieve en duurzame maatregelen die binnen het project wordt toegepast, is het hergebruik van stalen damwanden. Dit draagt bij aan de duurzaamheid van het project, omdat er geen productie van nieuw staal nodig is. Dit levert een zeer grote winst op qua milieukosten. Jan Junte, projectmanager bij Beens Groep, legt uit hoe dit proces verloopt: “In totaal hebben we samen met de provincie 10,5 kilometer aan gebruikte damwanden ingekocht, die vrijkwamen bij de opwaardering van de Twentekanalen. De damwanden worden zorgvuldig gecontroleerd op kwaliteit voordat we ze opnieuw gebruiken.”

Dit proces van hergebruik vereist een nauwkeurige aanpak. “Het is een puzzel”, vertelt Junte. “De damwanden die we binnenkrijgen hebben circa 40 jaar in de grond gestaan. We voeren daarom uitgebreide metingen uit om te controleren of de wanden nog voldoen aan de eisen. Hergebruik van materiaal brengt ook uitdagingen met zich mee. Normaal gesproken ontwerp je een constructie op basis van de wensen en eisen vanuit het project. Daar rolt dan een specifiek damwandprofiel uit. Maar in dit geval hebben we al beschikbare damwanden, dus moeten we omgekeerd ontwerpen. We kijken naar het bestaande materiaal en bepalen vervolgens of het ontwerptechnisch voldoet aan de benodigde stabiliteit en minimale levensduur van 30 jaar.”

Emissieloos bouwen

Een ander belangrijk aspect in het programma is de inzet op emissieloos bouwen. Dankzij de langjarige samenwerking met de provincie hebben de aannemers kunnen investeren in duurzaam materieel. Daaf de Rijke, projectleider bij Hakkers, legt uit: “We hebben als combinatie een evenwichtig materieelpark opgebouwd, met zowel elektrische als emissievrije voertuigen en machines. Zo hebben we bijvoorbeeld de MS Jan – een volledig elektrisch werkschip – ingezet voor dit project in Den Helder. Ook heeft Beens Groep een schip, de MS Karst, omgebouwd naar elektrisch met eigen investeringen en onder meer provinciale subsidies. Daarnaast is onder meer gezamenlijk geïnvesteerd in een waterstofpowerpack voor elektrische materieelstukken. Dit soort innovaties zijn alleen mogelijk dankzij de lange looptijd van het contract. We zetten grote stappen in onze ambitie om volledig emissieloos te werken. Door te investeren in duurzaam materieel, verminderen we de uitstoot van schadelijke stoffen en verbeteren we de milieuprestaties van onze projecten. Bovendien is de MS Jan bijvoorbeeld niet alleen milieuvriendelijker, maar stelt ons ook in staat om stiller te werken. Dit vermindert hinder voor omwonenden en de natuur.”

Natuurvriendelijke oevers

Naast de focus op duurzaamheid en emissieloos bouwen, speelt ook biodiversiteit een belangrijke rol in het programma. “Bij elk traject kijken we wat er mogelijk is op het gebied van natuurvriendelijke oevers”, vertelt Ten Hag. “Wanneer we voldoende ruimte hebben in het vaarwegprofiel en op de wal, proberen we een flauw talud te maken. Bij trajecten waar minder ruimte is, gaan we voor oplossingen zoals plasdraszones of constructies als damwandriffen of een groene deksloof.”

Meekoppelkansen

Elkaar bij het project blijven betrekken is volgens Ten Hag cruciaal. “We werken nauw samen met andere stakeholders, zoals waterschappen, omwonenden en vaarweggebruikers. Hun tevredenheid is belangrijk, daarom proberen we in elk project zogenoemde meekoppelkansen te benutten. Dit zijn kansen waarbij we niet alleen het oeverherstel realiseren, maar ook andere verbeteringen doorvoeren, bijvoorbeeld op het gebied van recreatie.”

Het langjarige karakter van het contract maakt het mogelijk om voortdurend te evalueren en waar nodig bij te sturen. “Per project maken we een nadere overeenkomst, waarin we concrete afspraken vastleggen over kritische prestatie-indicatoren”, vertelt Ten Hag. “Aan het einde van elk traject evalueren we wat goed ging en waar we nog kunnen verbeteren. Zo hopen we stapsgewijs onze duurzame ambities waar te maken. Soms vraagt dit om extra investeringen in duurzame oplossingen, maar op de lange termijn is dat het meer dan waard. Met dit programma zet Noord-Holland een belangrijke stap naar duurzame, toekomstbestendige vaarwegen. Samenwerking op de lange termijn is daarbij de sleutel tot succes.”

Meer informatie: www.noord-holland.nl/oevers