De Markermeerdijken tussen Hoorn en Amsterdam beschermen zo’n 1,2 miljoen Noord-Hollanders tegen overstromingen. Uit de toetsing van de dijken in 2006 bleek dat grote delen van de Markermeerdijken over een lengte van 33 kilometer niet voldoen aan de huidige veiligheidsnormen. Daarom worden deze dijken versterkt door de Alliantie Markermeerdijken. Dit is een samenwerking tussen het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (‘publiek’), Boskalis en VolkerWessels (‘privaat’). De werkzaamheden die twee jaar geleden zijn gestart vorderen gestaag. Willem-Jan de Vos, namens de private partijen lid van het Alliantiemanagementteam, en Arjen Los, Projectdirecteur Unie Marken geven aan dat het project flink wat uitdagingen met zich meebrengt, zowel in de voorbereidingsfase als in de uitvoeringsfase.
De Markermeerdijken tussen Hoorn en Amsterdam beschermen zo’n 1,2 miljoen Noord-Hollanders tegen overstromingen. Uit de toetsing van de dijken in 2006 bleek dat grote delen van de Markermeerdijken over een lengte van 33 kilometer niet voldoen aan de huidige veiligheidsnormen. Daarom worden deze dijken versterkt door de Alliantie Markermeerdijken. Dit is een samenwerking tussen het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (‘publiek’), Boskalis en VolkerWessels (‘privaat’). De werkzaamheden die twee jaar geleden zijn gestart vorderen gestaag. Willem-Jan de Vos, namens de private partijen lid van het Alliantiemanagementteam, en Arjen Los, Projectdirecteur Unie Marken geven aan dat het project flink wat uitdagingen met zich meebrengt, zowel in de voorbereidingsfase als in de uitvoeringsfase.
Maatwerk
“Iedere plek van de dijk vraagt om maatwerk”, zo geeft Willem-Jan aan. “In samenspraak met omgeving en andere partijen, zoals de Provincie Noord-Holland, gemeenten en recreatieschappen, is steeds gezocht naar de beste oplossingen. Het projectplan, opgesteld door de Alliantie, kan daarom rekenen op een breed draagvlak”. De gekozen oplossingen omvatten onder meer binnenwaartse en buitenwaartse versterkingen, het gebruik van civiele constructies en een zogeheten oeverdijk. De oeverdijk loopt van Hoorn tot De Weel/Bedijkte Waal, over een lengte van ruim 4,5 kilometer. Willem-Jan vervolgt: “Deze oeverdijk is een dijklichaam van zand, dat vóór de huidige dijk wordt aangelegd. Hierdoor kan de monumentale West-Friese Omringdijk in tact blijven. De dijk is erg breed en hoeft daarom minder hoog te zijn, waardoor je er vanaf de huidige dijk overheen kunt kijken op het Markermeer. Zo’n innovatieve oeverdijk als primaire waterkering kent zo zijn eigen uitdagingen. Zo speelde morfologie een belangrijk rol in het ontwerp. Vanwege het feit dat het een ‘zachte’ kering is worden er meerdere strekdammen aangelegd. We weten nooit helemaal hoe de lokale omstandigheden uitpakken, daarom hanteren we ook nog een ‘instelperiode’ van 5 jaar waarin we de oeverdijk nog kunnen fine tunen. Een groot voordeel van zo’n brede oeverdijk is dat we er een enorme natuurontwikkeling op kunnen bewerkstelligen, over een lengte van 3,5 kilometer. Daarmee hebben we de natuurcompensatieopgave voor dit project ruimschoots kunnen invullen.”
Meekoppelkansen
“Je merkt verder dat steeds meer partijen de positieve kanten van onze werkzaamheden inzien” gaat Willem-Jan verder. “Omgevingspartijen is de mogelijkheid van zogeheten meekoppelkansen geboden bij aanvang van het project. Dat wil zeggen dat bijvoorbeeld een gemeente of een recreatieschap een eigen project ‘meekoppelt’ met de dijkversterking, dat als los project veel duurder of misschien zelfs onmogelijk was geweest. Zo heeft de gemeente Hoorn de aanleg van de oeverdijk als een kans gezien om op het stuk tussen de schouwburg en de Galgenbocht een stadsstrand te realiseren van 130 meter breed en een kilometer lang. Daarnaast koppelt de provincie een doorgaande fiets- en wandelverbinding van Hoorn naar Amsterdam mee langs de gehele dijkversterking. De verwachting is dat het stadstrand in de zomer van 2023 gereed is. Het project vergroot dus niet alleen de waterveiligheid, maar geeft ook een positieve impuls voor de recreatie en economie in het gebied rondom het Markermeer.”
Oplossingen
Arjen Los, projectdirecteur Unie Marken, geeft aan dat de eigenschappen van de drassige veengronden in dit gebied ook voor de nodige uitdagingen zorgen tijdens de uitvoering. “We moeten heel voorzichtig te werk gaan. Je merkt dat deze ondergrond zijn grenzen kent en die af en toe ook aangeeft. Daarnaast hebben we aan de buitendijkse kant van de (voorbelasting ten behoeve van de) dijk werkbanen en loswallen aangelegd, zodat we ruim negentig procent van de benodigde materialen voor de dijkversterking over het water kunnen aanvoeren. Zo kunnen we de omgeving ontzien.” Met de versterking van de Markeerdijken is bijna 6,5 miljoen kuub zand gemoeid.
Uitvoering stapsgewijs
Het hydraulisch aanbrengen van zand wordt met precisie en in stappen uitgevoerd. “Als je te snel wilt werken is de kans op een afschuiving groot. Dat wil je te allen tijde voorkomen” geeft Arjen Los aan. Daarnaast zijn er speciale technieken gebruikt voor een beheersbare consolidatie. Naast het bekende verticale drainage systeem passen we voor het eerst bij de aanleg van een dijk ook vacuümdrainage toe, het zogenoemde ‘Beaudrain S-systeem’. Wat de Markermeerdijk ook interessant maakt is dat er over het hele traject verschillende soorten oevers worden aangebracht. Denk hierbij aan traditionele kreukelbermen, maar er komen ook verschillende zacht land-waterovergangen voor, wat de ecologie bevordert. Daarnaast hebben we natuurlijk ook nog het stadstrand.”
Voortgang
85% van het traject, binnen- en buitendijks, is nu opgespoten: ruim 22 kilometer aan werkbanen, 8 loswallen en de oeverdijk bij Hoorn. De werkzaamheden zijn nog lang niet klaar. In 2022 en 2023 gaat de uitvoering ook in Edam en Volendam (modules 9 en 10), Katwoude (modules 11 en 12) en ten noorden van Uitdam (module 13) van start om de dijk weer veilig te maken. In de overige modules zal eind 2022 al gestart worden met de afbouw van de dijk. In het noordelijke deelgebied (van Hoorn tot Schardam) is de verwachting dat in 2023 het sein ‘dijk veilig’ zal worden gegeven.
Meer informatie: www.markermeerdijken.nl
Foto’s: Boskalis Nederland