Zand en grind winnen in een Natura2000 gebied met een minimale impact op de omgeving. Een utopie? Niet als je het laat uitvoeren door K3Delta. Door gebruik te maken van een uitgekiend ontwerp en bijbehorende installatie die gevoed wordt door een drijvend zonnepark is het project CO2 neutraal terwijl de natuur, hoogwaterveiligheid en recreatiemogelijkheden tegelijkertijd versterkt worden. Zo wordt gebiedsontwikkeling naar een hoger plan getild. “Als familiebedrijf kijken wij over de generaties heen.”
Havikerwaard-Zuid
In samenwerking met landgoed Middachten werkt K3Delta samen aan de gebiedsontwikkeling Havikerwaard-Zuid. Door het winnen van zand en grind ontstaat er een toekomstproof gebied, waar meer ruimte is voor water en natuur, met respect voor de aanwezige landbouw en landgoederen. “Doordat we gebruik maken van een drijvend zonnepark is ons project C02 neutraal”, vertelt Vivian van de Kamp. “Onze organisatie bestaat uit vijf divisies, met als gemeenschappelijke deler duurzame gebiedsontwikkeling. We willen in 2030 bedrijfsbreed echt fysiek CO2-neutraal zijn. Dus niet door te compenseren.” Om dit te bereiken heeft K3Delta de afgelopen jaren hard gewerkt. “Als eerste hebben we alle diesel aangedreven materieel omgebouwd naar elektrisch aangedreven materieel. De tweede stap was dat we onze eigen stroom op wilden wekken door de aanleg van parken met zonnepanelen.” Bij het eerste park bij Lingemeer werd gekozen voor een veldopstelling. Bij project Havikerwaard-Zuid en een tweede project bij Lingemeer is gekozen voor drijvende zonneparken. “In totaal wekken we zo’n 11 megawatt op. Dat is ongeveer 80% van onze elektriciteitsbehoefte.”
Bijzonder project
Het project bij De Steeg is best bijzonder. “We werken hier aan grootschalige gebiedsontwikkeling om een doorstroomgebied voor de IJssel te creëren, door middel van zandwinning. Het drijvende zonnepark ligt daar midden in een Natura2000 gebied.” Normaal gesproken krijg je daar niet zomaar een vergunning voor, maar omdat het in dit geval gekoppeld is aan de tijdelijkheid van de zandwinning, én het ten goede komt aan het gebied was het wel mogelijk. “We hebben het ontwerp zo gemaakt dat het ook echt past binnen het natuurgebied.” Het water is in eigendom van historisch landgoed Middachten. “Zij zijn altijd op zoek naar nieuwe manieren om het landgoed in stand te kunnen houden. Het zonnepark zorgt voor een nieuwe bron van inkomsten. Een echte win-win situatie.” Omgevingsmanagement is bij het project van groot belang. “Veel inwoners uit het gebied vonden de plannen best spannend. Door het organiseren van contactmomenten zoals informatieavonden, proberen we zoveel mogelijk mensen bij het project te betrekken en hun zorgen weg te nemen.”
Drijvende eilanden op het water
Het doorstroomgebied is zo ingericht dat de IJssel hier buiten zijn oevers kan treden. Dat is in de praktijk dan ook al een aantal keren voorgekomen. “We hebben hier te maken met hoge doorstroomsnelheden en een verschil in waterstanden van plus zes en min zes meter. Daarom hebben we gekozen voor twee langwerpige eilanden die precies in het doorstroomgebied passen. Daarnaast hebben we veel aandacht besteed aan de verankering om de hoogteverschillen van het water op te kunnen vangen. Het transformatorhuis bevindt zich op het water om het stroomverlies via de kabels tot een minimum te beperken. In totaal wekken we hier per jaar zo’n 2,5 megawatt op, waarmee de zandzuiger en zandklasseerinstallatie gevoed worden. Zolang we productie draaien wordt ongeveer 50% van deze opgewekte stroom direct achter de meter verbruikt. De overige stroom leveren we, indien mogelijk, terug aan het net.”
Ecologische monitoring
Als je werkt in een Natura2000 gebied, wil je dat de impact op de omgeving zo klein mogelijk wordt gehouden. “We doen jaarlijks een ecologische monitoring waarin we checken wat de impact van het drijvende zonnepark op het onderwaterleven is.” Bij de monitoring wordt onder andere de lichtinval, het zuurstofgehalte en de algengroei gemeten. Bij het maken van de plannen is hier goed over nagedacht. Het park is opgebouwd uit zogenaamde bifacial zonnepanelen. “Die laten het licht door en kunnen zo ook het licht benutten dat door het wateroppervlak of de grond wordt gereflecteerd.” Dat het park inmiddels door de natuurlijke bewoners is geaccepteerd, blijkt wel uit het feit dat vele vogels de panelen gebruiken om even uit te rusten.
Duurzaamheid zit in de genen
Duurzaamheid zit de familie Van de Kamp van K3Delta bijna spreekwoordelijk in de genen. “In 2015 zijn we begonnen met de aanleg van ons eerste zonnepanelenpark. Toen was duurzaamheid wel belangrijk, maar zat het vooral nog in de hoek van de geitenwollen sokken. In onze branche keek men dan ook wel op van onze stappen.” Toch stond dat de duurzaamheidsambitie van de familie niet in de weg. “We zijn een echt familiebedrijf en kijken daardoor op een andere manier naar duurzaamheid, over de generaties heen. Hoe kunnen we er nu voor zorgen dat we over pakweg 30 jaar nog steeds impact kunnen maken. Bovendien zijn we als bedrijf altijd in het landschap van anderen bezig, dat brengt ook een bepaalde verantwoordelijkheid met zich mee. We kunnen prima een recreatiegebied ontwikkelen of iets leuks neerzetten, maar veel belangrijker is de vraag wat er in dat gebied nu echt nodig is. Hoe kunnen we zorgen dat het gebied echt ‘toekomstproof’ is. Dan gaat het niet meer alleen om wat leuk is, maar ook welke behoeften er zijn op het gebied van waterstandsverlaging, wateropslag, duurzame energie, nieuwe natuur, extra biodiversiteit. Daarnaast is het gewoon leuk om je eigen processen te optimaliseren en te kijken hoe ze nog groener en efficiënter kunnen.”
Al is K3Delta een heel eind op weg qua realisatie van de duurzaamheidsambitie; er moeten nog steeds een aantal stappen gezet worden voor het zover is. “Energie is ongeveer de helft van onze totale CO2-uitstoot, de andere helft is diesel en benzine. We zijn begonnen met laaghangend fruit, zoals het vergroenen van de energie. We hopen dat er op korte termijn een andere brandstof of oplossing komt waarmee we ons grotere, mobiele materieel kunnen verduurzamen. Momenteel draaien we een proef met hybride vrachtwagens. Daarnaast laten we onze schepen alleen volle kilometers varen en zorgen we dat alle transportbewegingen in slimme rondjes gevaren of gereden worden.”
Gewoon doen
“Toen we begonnen met de aanleg van ons eerste zonnepark bestonden er in Nederland alleen nog maar kleine testopstellingen op schaal, geen drijvende varianten. Ik ben trots dat we het toch gewoon gedaan hebben, met onze eigen kennis en die van collega’s. We beschikken in ons land over veel water, dus laten we dat benutten en zo veel mogelijk het land verder met rust laten. Ik geloof in samenwerking zoals bij deze gebiedsontwikkeling met landgoed Middachten. Daarnaast geeft het energie als je met innovatieve ontwikkelingen bezig bent. Als je voorop loopt hoef je nooit achter een ander aan te hobbelen.”
Meer informatie: www.k3delta.nl