Het project dijkversterking Gorinchem - Waardenburg is onderdeel van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP); een samenwerking tussen Rijkswaterstaat en de waterschappen. Omdat Nederland een nieuwe (water)ramp voor wil zijn worden rivierdijken periodiek getoetst of zij nog steeds aan de gestelde veiligheidsnorm voldoen. Tijdens de toetsingsronde in 2011 bleek dat delen van de dijk langs de Waal tussen Waardenburg en Gorinchem niet meer aan de wettelijke norm voldoen. De verkenning, planuitwerking en uiteindelijke realisatie worden als een team uitgevoerd door de Graaf Reinold Alliantie. “Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.”
Het werken in een alliantie is voor Len van den Heuvel, omgevingsmanager bij de Vries & van de Wiel een fijne manier van samenwerken. De alliantie ontleent zijn naam aan graaf Reinald die in de veertiende eeuw al tegen het water vocht en bestaat uit opdrachtgever Waterschap Rivierenland, en de combinatie ‘Waalensemble’ bestaande uit Heijmans, GMB en de Vries & van de Wiel, ondersteund door Royal HaskoningDHV. “We staan in deze samenwerking echt samen aan de lat wat betreft risico’s, issues en zaken die er opspelen. Dat is heel anders als in een RAW-contracten waarbij nog wel eens het wij/zij gevoel kan ontstaan. Daar is hier geen sprake van.”
Samen kom je verder
“Voor een samenwerking als deze heb je tijd nodig,” stelt Van den Heuvel vast. “Er wordt wel eens gezegd, alleen ga je sneller, maar samen kom je verder. Dat is hier zeker van toepassing. Omdat je met meerdere partijen te maken hebt duurt het alleen soms wat langer.” Waar aannemers in de praktijk bijvoorbeeld redelijk snel kunnen schakelen, kiest een Waterschap er meestal voor om zaken wat rustiger te bekijken en goed uit te zoeken. “Het gaat om publiek geld, dus begrijp ik dat ze elke stap willen kunnen verantwoorden.” Toch biedt het ook veel voordelen. “Je kunt nu bij elkaar in de keuken kijken waardoor je ook meer begrip voor elkaars situatie krijgt.”
Hele traject afgekeurd
De dijkversterking bestaat in totaal uit 23 kilometer dijk. “Nagenoeg het hele traject is afgekeurd volgens de waterveiligheidsnorm. Een aantal plekken zijn niet hoog genoeg, terwijl andere delen instabiel worden bij hoogwaterstanden. Ook is er op sommige plekken sprake van piping, waarbij er water onder de dijk doorsijpelt en er kleine kanalen ontstaan met alle gevolgen van dien. Om de dijk weer veilig te krijgen voeren we zowel grondwerk als damwandwerkzaamheden uit.” Van den Heuvel benadrukt dat de dijk op dit moment nog steeds veilig is, maar in de nabije toekomst niet meer.
Meekoppelkansen
Tijdens het dijkversterkingsproject worden direct ook meekoppelkansen meegenomen. Dat zijn werkzaamheden (kansen) die direct meegenomen kunnen worden tijdens de uitvoering. “Dit speelt voornamelijk op het gebied van recreatie”, legt Van den Heuvel uit. “Zo leggen we in een van de uiterwaarden een plukbos aan. Dat is een plek waar buurtbewoners kunnen recreëren en hun eigen fruit en noten kunnen plukken, maar ook een plek waar basisscholen straks lessen in de openlucht kunnen geven. Het is tegelijkertijd een prima optie om de bomen te compenseren die op andere plekken moeten verdwijnen. Verder leggen we zogenaamde struinpaden aan om lekker door de uiterwaarden en omgeving te kunnen wandelen, en komt er een marterloop. Doordat al deze zaken in één vergunningstraject meelopen bespaar je uiteindelijk ook tijd.”
Samenwerking met bewoners
Als omgevingsmanager haalt Van den Heuvel veel energie uit slimmigheden die bedacht worden om de impact op de omgeving tot een minimum te beperken. “Wij willen in die omgeving graag gezien worden als een goede buur. De bewoners willen op hun beurt graag meedenken. Zij weten veel van het gebied en de omgeving en weten welke routes we het beste kunnen gebruiken. Zo kun je hun kracht gebruiken om de impact van de werkzaamheden voor hun zo klein mogelijk te houden.” Het is niet altijd mogelijk om iedereen tevreden te houden. “Op het projectplan Waterwet wat aan dit project ten grondslag lag zijn er in totaal 30 beroepen ingediend, maar niet een is gegrond verklaard. Dat houdt in dat wij ons huiswerk goed hebben gedaan en op voorhand al zoveel mogelijk rekening gehouden hebben met de wensen van de bewoners.” Zo wilde een aantal bewoners dat er op een bepaalde locatie een demontabele kering zou worden aangelegd. “Dat plan is, tot spijt van die bewoners, uiteindelijk niet doorgegaan. Je kunt niet aan ieders verwachtingspatroon voldoen.”
Een grote puzzel
In 2021 is de alliantie begonnen met het project. “Volgens planning zullen de werkzaamheden eind 2025 afgerond zijn zodat we het traject begin 2026 op kunnen leveren. Nog niet alle onteigeningsprocedures zijn afgerond. Daarom werken we nu op meer dan tien locaties tegelijk. We zijn in juni begonnen, maar nog niet alle percelen zijn nu al beschikbaar. Het lastige daarvan is dat je niet zomaar van A naar B kunt werken waardoor het een grote puzzel waar je op welk moment precies bezig bent. Misschien niet altijd even efficiënt, maar daardoor konden we wel al eerder beginnen.” Uiteraard is de alliantie ook afhankelijk van de beschikbaarheid van alle benodigde materialen. “We leven in een wereld waaraan overal een tekort aan lijkt te zijn.”
Duurzaamheid
Duurzaamheid speelt een belangrijke rol bij dit project. “We werken met een paar elektrische kranen. Dat doen we ook om daar ervaring mee op te doen voor vervolgprojecten. Daarnaast gebruiken we zoveel mogelijk gebiedseigen grond uit de uiterwaarden om de rivierwaterstand te verlagen en op andere plekken te gebruiken. Zo creëren we op sommige plekken nieuwe natuur.” Waar het in 1995 nog nodig was om diverse woningen rond de uiterwaarden te slopen; dat is nu dankzij de versterking niet nodig. “Dat scheelt veel onrust bij de bewoners.”
De dynamiek van de uitvoering is het gedeelte wat Van den Heuvel de meeste energie geeft. “Ik zit sinds 2018 op dit project. We zijn tot nu toe veel met planvorming bezig geweest. Dat zijn kleine stapjes. Tijdens de uitvoering gaat het allemaal veel sneller. De dynamiek van dat proces en het contact met de bewoners en bedrijven maakt het werk enorm leuk en geeft mij veel energie.”
Meer informatie: www.deme-group.com